Het hing al heel lang, al tientallen jaren inmiddels, in de lucht maar onlangs zijn dan eindelijk nieuwe wetsvoorstellen modernisering personenvennootschappen ter consultatie aangeboden. Dit is overigens niet de eerste consultatie van een voorgestelde modernisering van de regels met betrekking tot personenvennootschappen. De vorige was in 2019.
De wetsvoorstellen die nu ter consultatie zijn aangeboden, bevatten voorstellen voor zowel de civielrechtelijke regeling als enkele fiscale maatregelen. Daarnaast bevatten de voorstellen invoeringsbepalingen waaronder overgangsrecht. De consultatiedocumenten zijn via de volgende weblink te vinden: https://www.internetconsultatie.nl/moderniseringpv2
Achtergrond en aanleiding van de voorstellen
In het verleden zijn verschillende pogingen gedaan om tot een nieuwe civielrechtelijke en fiscale regeling voor personenvennootschappen te komen.
De wetsvoorstellen die nu ter consultatie zijn aangeboden zijn gebaseerd op een ontwerp die in 2016 door een initiatief uit (wetenschappelijke) hoek over de modernisering van het personenvennootschap tot stand is gekomen.
De huidige regeling met betrekking tot personenvennootschappen, i.e. de maatschap, de v.o.f. en de c.v., bevat nogal wat lacunes en stemt soms niet goed overeen met bestaande maatschappelijke opvattingen. Bovendien wordt de huidige regeling nogal ontoegankelijk bevonden voor de gemiddelde lezer.
Een eerder voorstel uit 2002 werd met veel weerstand van met name ondernemers en beroepsbeoefenaren ontvangen. De weerstand lag vooral in het vereiste van de notariële akte en de ingewikkelde regelgeving met betrekking tot de verkrijging van rechtspersoonlijkheid. Bovendien zou invoering van de regeling leiden tot (mogelijk kostbare) wijziging van bestaande vennootschapscontracten.
Bij de nieuwe voorstellen is rekening gehouden met onder meer deze bezwaren.
Belangrijke civiele aspecten en uitgangspunten
Enkele van de relevante aspecten die zullen veranderen zijn de navolgende. Het onderscheid tussen de maatschap (zowel voor beroeps- als bedrijfsactiviteiten, aansprakelijkheid voor gelijke delen, e.d.) en de vennootschap onder firma (alleen voor bedrijfsactiviteiten, hoofdelijke aansprakelijkheid, e.d.) zal verdwijnen. In plaats daarvan zal er een onderscheid worden gemaakt tussen de stille en de openbare personenvennootschap. De openbare vennootschap zal onder eigen naam aan het rechtsverkeer deelnemen terwijl bij de stille vennootschap de deelnemende vennoten onder hun eigen naam aan het rechtsverkeer zullen deelnemen. De openbare personenvennootschap zal rechtspersoonlijkheid verkrijgen. Er komt een (duidelijker) toe- en uittreedregeling.
Belangrijke fiscale aspecten en uitgangspunten
Hoewel de openbare personenvennootschap onder het voorstel van wet modernisering personenvennootschappen rechtspersoonlijkheid verkrijgt, wordt fiscale transparantie van de personenvennootschap gehandhaafd met betrekking tot de inkomsten-, vennootschaps- en dividendbelasting, en de erf- en schenkbelasting. Als reden wordt genoemd dat aansprakelijkheid (die bij boek 2 BW-rechtspersonen beperkt is) het meest wezenlijke verschil is tussen de personenvennootschap en de rechtspersoon die in boek 2 BW geregeld is (zoals de BV, NV, coöperatie, e.d.). Verder wordt genoemd dat vanuit de praktijk (in onder meer de eerdere consultatie) de sterke wens werd geuit om fiscale transparantie te behouden. Ook werd in de wetenschap geconcludeerd dat de praktijk gebaat is bij behoud van fiscale transparantie. Omdat het draagvlak vanuit het bedrijfsleven voor de wetsvoorstellen belangrijk worden gevonden is fiscale transparantie in de wetsvoorstellen behouden. Daar komt bij dat fiscale transparantie van de personenvennootschap in lijn is met in de omringende landen en hybride mismatches (voor de vennootschapsbelasting) zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Voor de bronbelasting op renten en royalty’s wordt de fiscale transparantie voor personenvennootschappen met rechtspersoonlijkheid echter niet gehandhaafd. In de wetsvoorstellen is geregeld dat de personenvennootschappen zelf onderworpen worden aan bronbelasting voor rente- en royaltybetalingen naar laagbelastende jurisdicties. Opvallend is dat dit niet voor de dividendbelasting op dividenduitkeringen geldt en dus ook niet voor de aanstaande bronbelasting op dividenduitkeringen geldt. Personenvennootschappen worden dus niet inhoudingsplichtig voor de bronbelasting op dividenden die per 1 januari 2024 in werking treedt.
Voor wat betreft de overdrachtsbelasting wordt, net als bij de bronbelasting op renten en royalty’s, aangesloten bij de civielrechtelijke behandeling. De personenvennootschappen met rechtspersoonlijkheid worden voortaan als niet-transparant voor de overdrachtsbelasting aangemerkt. Openbare personenvennootschappen die in het handelsregister zijn ingeschreven zullen zelf overdrachtsbelasting verschuldigd zijn bij de verkrijging van een onroerende zaak, en niet langer de participanten in de personenvennootschap. Vervreemdingen van een belang in een personenvennootschap, of de toe- of uittreding van een participant zullen niet per se leiden tot de heffing van overdrachtsbelasting.
Belang voor de praktijk
Hoewel de wetsvoorstellen vooral civielrechtelijke aspecten regelen, zijn een aantal belangrijke fiscale aspecten die worden geregeld en gevolgen die worden benoemd. De wetsvoorstellen raken een breed scala aan belastingmiddelen en is daarom voor vooral de MKB-adviseur relevant om te blijven volgen. Wellicht zelfs om gedurende de internetconsultatie input te leveren op de wetsvoorstellen. Voor dat laatste bestaat de mogelijkheid tot en met 10 februari 2023.
Reeds gepubliceerd op fiscaaltotaal.nl, 24 oktober 2022