Begin april 2023 deelde de Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie (de NCRD) zijn zorgen over discriminatie in de financiële sector (https://www.trouw.nl/religie-filosofie/nieuw-toeslagenschandaal-ontstaat-in-de-omgang-van-banken-met-moslims~b5689b20/ ). In het kort doet de NRCD de voorspelling dat discriminatie in de financiële sector een nieuw schandaal zal vormen dat vergelijkbaar is met het Toeslagenschandaal. Met name klanten met een bepaalde etnische en religieuze achtergrond (in het bijzonder moslims) zouden bij de uitvoering van anti witwasregelgeving en terrorismefinancieringsregels (de Wwft en Wft) worden gediscrimineerd. Zo zouden banken vooral moslimklanten onderwerpen aan herhaalde klantonderzoeken zonder (duidelijke) aanleiding, de transacties en rekeningen van vooral moslimklanten zouden zonder duidelijke reden worden geblokkeerd en opgezegd.
De NCRD geeft aan dat de blokkades en opzeggingen aanzienlijk nadelige financiële gevolgen hebben voor deze klanten onder andere in de vorm van belemmeringen in hun bedrijfsuitoefening dan wel onnodig vertragingen bij incasso’s en betalingen en onnodig extra kosten.
Hoe reageert de NVB?
De Nederlandse Vereniging van Banken heeft al op de opmerkingen van de NCRD gereageerd met de opmerking dat discriminatie een no-go is en dat als er aanwijzingen zijn van discriminatie daar direct werk van wordt gemaakt (https://www.nvb.nl/nieuws/openheid-en-transparantie-in-uitvoering-anti-witwaswet/ ). De NVB concludeert lijkt er dus (vooralsnog) van uit te gaan dat er geen sprake is van discriminatie door bij de NVB aangesloten banken maar wel streeft naar verbetering van de uitvoering van het klantenonderzoek onder haar leden.
Op basis van onze ervaring dat met name bepaalde ondernemers en particulieren met klantenonderzoeken en in dat kader opvallende vragen ontvangen, zou wat mij betreft ook voor de NVB voldoende aanleiding moeten vormen om nu al nader onderzoek onder haar leden te doen of er niet toch sprake is van etnische profilering bij het doen van klantenonderzoeken.
Ervaringen van profilering door banken in onze praktijk
Hoewel we er niet keihard de vinger op kunnen leggen, zien wij ook in onze praktijk de door de NCRD gedeelde zorgen terug.
Ons kantoor staat geregeld klanten bij die worden geconfronteerd met allerlei vragen van financiële instellingen die in het kader van een klantenonderzoek worden uitgevoerd.
Hoewel wij niet de etnische en religieuze achtergrond van onze klanten bijhouden, valt het ons wel op dat ook in onze praktijk het gros van de klanten die met een klantenonderzoek van een financiële instelling te maken krijgen een bepaalde etnische en religieuze achtergrond hebben.
Zo hebben wij twee moskeeën bijgestaan bij maandenlange klantonderzoeken waarbij herhaaldelijk dezelfde vragen werden gesteld en vragen werden gesteld waarbij het ook voor ons een raadsel was wat het verband was met witwassen of terrorismefinanciering. Eenvoudige inzamelingsacties (die overigens niet alleen bij moskeeën plaatsvinden) werden met structurele argwaan beoordeeld. Ook hebben wij een Islamitische instelling bijgestaan die (in het kader van het klantenonderzoek van de bank) verzocht werd om de ANBI-status aan te vragen (een fiscale faciliteit) als voorwaarde voor de voortzetting van de bankrelatie. Heel opmerkelijk!
Verder komen er geregeld andere ondernemers en particulieren (al dan niet tijdens of na een klantenonderzoek) bij ons die met een blokkade, opzegging en/of dreigende registratie op een ‘zwarte lijst’ geconfronteerd worden. Dit zijn vrijwel altijd ondernemers en particulieren met een verband met een etnische of religieuze minderheidsgroep, bijvoorbeeld Afrikaanse ondernemers, of ondernemers en particulieren met een Arabische achternaam.
Dan komt toch serieus de vraag op of etnische profilering en discriminatie aan de orde is. Ook komt de vraag dan op of in de rechtspraak al gesteld en wellicht al uitgesproken is of sprake is van of een indicatie is van etnisch profileren bij het doen van klantenonderzoek en/ of het blokkeren van bankrekeningen, opzeggen van bankrelaties en het registreren van klanten. Een korte zoekslag leidt echter tot niet veel. Ik heb alleen een uitspraak van het Kifid gevonden (zie uitspraak van 1 februari 2021, nr. 2021-0093 (betreft een bindend advies)) waarin de Commissie had geoordeeld dat onvoldoende onderbouwd zou zijn dat sprake was van etnisch profileren bij het door de bank gevoerde klantenonderzoek en vervolgens opzegging van de bankrelatie. Het zou best zo kunnen zijn dat er meer zaken zijn waarin gesteld is dat sprake is van etnisch profileren door banken bij de opzegging van een bankrelatie. Toch maar even verder zoeken…
To be continued!
Heeft u ook te maken een klantenonderzoek door een bank, een blokkade van uw rekeningen, dan wel opzegging van de bankrelatie of registratie in een register door uw bank op grond van de Wft- en/of Wwft? Laat u dan goed adviseren en bijstaan!
Bovenkant formulier
Onderkant formulier