De interesse in en ontwikkeling van cryptovaluta, zoals de bitcoin, binance coin en ethereum, heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Dit heeft in de praktijk tot allerlei nieuwe vragen geleid. Eén van die vragen is of dergelijke cryptovaluta als valuta kan of moet worden aangemerkt. En zo dat het geval is, hoe dit dan juridisch en fiscaal behandeld moet worden. Kijkend naar verschillende bronnen is met name op de vraag of cryptovaluta als valuta moet worden aangemerkt nog niet een eenduidig antwoord te vinden. Hierna dan een kort overzicht van enkele bronnen die ik heb geraadpleegd.
Cryptovaluta volgens de DNB
De Nederlandsche Bank (DNB) lijkt duidelijk. De DNB geeft aan dat zij cryptovaluta niet als fiat geld (echt geld) beschouwt (zie: https://www.dnb.nl/innovatie-in-betalen-en-bankieren/wat-u-moet-weten-over-crypto-s/). Het toezicht dat de DNB uitvoert op het gebied van cryptovaluta (meer specifiek aanbieders van cryptovaluta) is, anders dan bij echt geld, dan ook beperkt tot het voorkomen van witwassen en financiering terrorisme.
Cryptoactiva volgens Europese regels
De verwachting is echter wel dat het toezicht onder aankomende Europese regels uitgebreid zal worden. Zo is er al een Verordening in de maak die de markten in cryptoactiva moet reguleren: de Verordening markten in cryptoactiva (MiCA). Zie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/nl/ALL/?uri=CELEX:52020PC0593. Uit deze Verordening kan afgeleid worden dat ook vanuit Europa cryptovaluta (nog) niet als valuta wordt aangemerkt.
Interessant is ook dat het Hof van Justitie in een arrest van 25 oktober 2015 (Skatteverket/Hedqvist) (C-264/14) nog overwoog dat de bitcoin voor de vrijstelling van de btw wel gelijkgesteld werd met wettig betaalmiddel. Zie: HvJ EU 22 oktober 2015, ECLI:EU:C:2015:718.
Standpunt Ministerie van Financiën
Dan is er ook nog het Ministerie van Financiën die crypto nog niet als geld of als liquide middelen beschouwt. Dat haal je wel uit de inhoud van het volgend kamerstuk: Eerste Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 775, nr. AA.
Crypto volgens het BW en de WFT
In het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Wet op het financieel toezicht (Wft) worden chartaal geld en giraal geld niet gedefinieerd maar het is in de praktijk wel duidelijk wat daarbij bedoeld wordt: contant geld respectievelijk tegoeden in rekening-courant bij een bank of giro-instelling. In lagere civiele rechtspraak is reeds overwogen dat cryptovaluta (meer specifiek ging het om de bitcoin) geen geld is in de zin van afdeling 6.1.11 BW (gangbaar geld). Hoewel deze rechtspraak de opening laat dat cryptovaluta wel (op een gegeven moment) als geld kan worden gezien, wordt die stap (net als bij edelmetaal) nog niet gezet. Daarbij werd met name relevant geacht dat bij (giraal) geld de rekeninghouder een vordering op de giro-instelling heeft en deze op haar beurt een schuld aan de rekeninghouder. Gebruikers van cryptovaluta bewaren hun coins echter in digitale portemonnees (wallets) die niet door een derde wordt beheerd maar door henzelf. Er is geen verbintenisrechtelijke verhouding tussen de eigenaar van de cryptovaluta en de aanbieder van de ‘wallet’; terwijl die er wel is bij een eigenaar van geld en de giro-instelling waar de geldtegoeden worden aangehouden. Zie bijvoorbeeld de uitspraak van Rechtbank Overijssel van 14 mei 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014:2667, waarna het Hof de vraag in het midden laat of sprake is van geld in het daaropvolgend hoger beroep: zie uitspraak van Gerechtshof Arnhem Leeuwarden van 31 mei 2016, ECLI:NL:GHARL:2016:4219. Dus voor het BW en de Wft kan in beginsel wel de stelling worden ingenomen dat cryptovaluta geen geld en geen wettig betaalmiddel is.
Cryptovaluta volgens de Raad voor de Jaarverslaggeving
Ook voor jaarverslaggevingsdoeleinden worden cryptovaluta, indien deze worden gehouden of ontvangen in het kader van de normale bedrijfsuitoefening, niet als liquide middelen of financiële activa aangemerkt, maar bijvoorbeeld als voorraad of immateriële vaste activa. Zie: https://www.rjnet.nl/uitingen/2018/7/. Ik meen op basis hiervan dat ook vanuit jaarverslaggevingsdoeleinden gesteld kan worden dat cryptovaluta (nog) geen geld is.
Cryptovaluta en de fiscaliteit
De vraag of cryptovaluta als valuta (geld) moet worden behandeld is fiscaal relevant.
De staatssecretaris van Financiën heeft ook zijn visie gedeeld over de behandeling van cryptovaluta voor de directe belastingen. Zie het reeds hiervoor genoemde kamerstuk:
Eerste Kamer, vergaderjaar 2017–2018, 34 775, nr. AA.
In dat kamerstuk is de staatssecretaris onder meer ingegaan op de fiscale gevolgen van een ondernemer die goederen verkoopt of diensten verleent tegen betaling in cryptovaluta. De staatssecretaris meent dat cryptovaluta in een dergelijk geval moeten worden omgerekend naar een equivalent in euro’s. Dat omgerekende bedrag in euro’s wordt tot de omzet gerekend. Dat geldt ook voor de winstbepaling in de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting. Als de cryptovaluta per balansdatum aanwezig zijn, geschiedt de waardering volgens goed koopmansgebruik. Cryptovaluta kwalificeren volgens de staatssecretaris niet als liquide middelen, maar veelal wel als vlottende activa en onder omstandigheden als voorraad. Voor wat betreft de waardering geldt in beide gevallen dat deze op kostprijs of lagere marktwaarde dient plaats te vinden.
Zouden de cryptovaluta als valuta, of wellicht vreemde valuta, zijn aangemerkt, dan zou je in beginsel met andere waarderingsregels zitten en met andere fiscaal relevante effecten. Schulden in vreemde valuta mogen bijvoorbeeld worden gewaardeerd op de oorspronkelijke (historische) koers of op de hogere actuele valutakoers.
Ter afsluiting
Gaandeweg zien we in de praktijk meer nieuwe vormen en toepassingen van crypto op de markt verschijnen. Deze crypto zouden ook goed als valuta gebruikt kunnen worden als de wet- en regelgeving daar goed op ingericht zou zijn. Hoewel ook binnen de regelgeving verschillende ontwikkelingen gaande zijn, bestaan er op verschillende onderdelen nog de nodige onduidelijkheden om crypto als volwaardige valuta te kunnen behandelen. Dat maakt onder meer dat ook de fiscale gevolgen nog (enige tijd) niet gelijk (zullen) zijn aan die van echte valuta. Ik acht het echter niet uitgesloten dat daar op zeker moment verandering in komt.
Heeft u een juridische of fiscale vraag over crypto’s of heeft u daarover een discussie met bepaalde autoriteiten, zoals de Belastingdienst, neem dan contact met mij op hierover.
Auteur: A. Laghmouchi
Deze blog is tevens gepubliceerd op de website van Fiscaal Consult.